İdare hukuku, temeli anayasada belirlenen, idarenin faaliyet ve örgütlenmesine ilişkin kurallar öngören, kamuya tanınan üstünlük ve ayrıcalıklar ile bireye tanınan hak ve hürriyetlerin dengelenmesini sağlayan hukuk dalıdır.
İdare hukukunun amacı, kamu yararının gerçekleştirilmesini ve bireyin hak ve hürriyetlerinin korunmasını sağlamaktır. İdare hukuku, idarenin faaliyet ve örgütlenmesini kurallara tabi kılmak suretiyle kamu yararının gerçekleştirilmesini, bozulan kamu yararının tekrar tesis edilmesini ve bu sayede kişilerin hak ve hürriyetlerinin teminat altına alınmasını sağlar.
İdare hukuku, kamu idaresini ve kamu idaresinin faaliyetlerini düzenleyen hukuk dalıdır. Kamu idaresi, kamu yararını gerçekleştirmek amacıyla kurulan, kamu gücü kullanan ve kamu hukukuna tabi olan kurum ve kuruluşlardır. İdare hukuku, kamu idaresinin kuruluşunu, görev ve yetkilerini, karar alma ve uygulama süreçlerini, personel rejimini, mal ve hizmet alımını, mali yapısını, denetimini ve sorumluluğunu düzenler.
İdare hukuku, kamu idaresinin faaliyetlerini düzenlerken, kamu yararı ile bireyin hak ve hürriyetlerini dengelemeye çalışır. Kamu yararı, toplumun genel çıkarıdır. Bireyin hak ve hürriyetlerinin korunması ise, bireyin özgür ve mutlu bir şekilde yaşamasına olanak sağlamasıdır. İdare hukuku, kamu yararı ile bireyin hak ve hürriyetlerini dengelemek suretiyle, toplumun huzur ve düzenini sağlamak ve bireyin temel hak ve hürriyetlerini korumayı amaçlar.
İdare hukuku, kamu idaresinin faaliyetleriyle ilgili uyuşmazlıkları çözen idari yargı tarafından uygulanır. İdare hukuku, kamu idaresinin faaliyetlerini düzenleyen temel hukuk dalıdır. Kamu idaresinin faaliyetleriyle ilgili her türlü uyuşmazlığın çözümünde idare hukuku hükümleri uygulanır.
İdare Hukukunun Kaynakları
İdare hukukunun kaynakları, yazılı kaynaklar ve yazılı olmayan kaynaklar olmak üzere iki grupta toplanabilir.
Yazılı Kaynaklar
İdare hukukunun yazılı kaynakları, anayasayı, kanunları, tüzükleri ve uluslararası hukuku kapsar.
- Anayasa: İdare hukukunun temel kaynağı anayasandır. Anayasa, idarenin kuruluşunu, görev ve yetkilerini, karar alma ve uygulama süreçlerini, personel rejimini, mal ve hizmet alımını, mali yapısını, denetimini ve sorumluluğunu düzenler.
- Kanunlar: İdare hukukunun ikinci önemli kaynağı kanunlardır. Kanunlar, idarenin faaliyetlerini düzenleyen temel kuralları koyar.
- Tüzükler: Kanunların uygulanmasını ve yürütmesini sağlamak amacıyla çıkarılan düzenleyici işlemlerdir. Tüzükler, kanunların açıkça verdiği yetki çerçevesinde çıkarılabilir.
- Uluslararası Hukuk: Uluslararası hukuk, devletler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarıdır. İdare hukuku, uluslararası hukukun temel ilke ve kurallarını dikkate alır.
Yazılı Olmayan Kaynaklar
İdare hukukunun yazılı olmayan kaynakları, idari yargı kararlarını ve doktrin görüşlerini kapsar.
- İdari Yargı Kararları: İdari yargı, idare hukukunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıkları çözen yargı organıdır. İdari yargı kararları, idare hukukunun gelişmesinde önemli rol oynar.
- Doktrin Görüşleri: İdare hukuku alanında çalışan akademisyenlerin ve hukukçuların görüşleridir. Doktrin görüşleri, idare hukukunun yorumlanmasında ve uygulamada önemli rol oynar.
İdare Hukukunun Başlıca Kavramları
İdare hukukunun başlıca kavramları şunlardır:
- Kamu İdaresi: Kamu yararını gerçekleştirmek amacıyla kurulan, kamu gücü kullanan ve kamu hukukuna tabi olan kurum ve kuruluşlardır.
- Kamu Gücü: Devletin sahip olduğu ve kamu yararı amacıyla kullandığı güçtür.
- Kamu Yararı: Toplumun genel çıkarıdır.
- İdari İşlem: İdarenin tek taraflı, hukuki sonuç doğuran işlemdir.
- İdari Dava: İdarenin faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıkların çözümü için idari yargıya açılan davalardır.
İdare Hukukunun Önemi
İdare hukuku, kamu idaresinin faaliyetlerini düzenleyen ve bireyin hak ve hürriyetlerini koruyan temel bir hukuk dalıdır. İdare hukukunun önemi şunlardır:
- Kamu idaresinin faaliyetlerini düzenler. İdare hukuku, kamu idaresinin kuruluşunu, görev ve yetkilerini, karar alma ve uygulama süreçler