Boşanma, bir evliliğin sona ermesi sürecinde taraflar arasında birçok maddi ve manevi hakkın düzenlenmesini gerektiren önemli bir süreçtir. Özellikle kadınlar için, boşanma sırasında ve sonrasında sahip oldukları hakları bilmek, hayatlarını yeniden inşa ederken kendilerini güvende hissetmelerine yardımcı olabilir. Bu yazıda, boşanırken kadınların talep edebileceği hakları detaylı bir şekilde ele alacağız.
1. Nafaka Talebi
Boşanma sürecinde en çok merak edilen konulardan biri nafaka talebidir. Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka türleri aşağıdaki gibidir:
- Tedbir Nafakası: Boşanma davası devam ederken, maddi olarak zor durumda olan tarafın geçimini sağlamak amacıyla ödenen nafakadır.
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma kararı verildikten sonra, mali olarak zorluk çeken eşe verilen nafakadır. Bu nafakanın süresiz olması mümkündür ancak karşı tarafın maddi durumunun değişmesi ya da yoksulluk halinin sona ermesi durumunda mahkeme kararı ile kaldırılabilir.
- İştirak Nafakası: Çocuğun bakımı ve eğitim giderlerini karşılamak amacıyla, çocuğun velayetini alan eşin talebi doğrultusunda diğer eş tarafından ödenir.
Kadın, boşanma davası sırasında ve sonrasında ihtiyaçlarına göre bu nafaka türlerinden yararlanabilir. Mahkeme, tarafların gelir durumu, yaşam koşulları ve çocuğun ihtiyaçlarına göre nafaka miktarını belirler.
2. Maddi ve Manevi Tazminat
Boşanma sürecinde kadının maddi ve manevi zararlarının karşılanması amacıyla tazminat talebinde bulunması mümkündür. Kadının tazminat talep edebilmesi için, eşinin boşanmaya sebep olacak kusurlu bir davranışının bulunması gerekir. Bu tazminat talepleri ikiye ayrılır:
- Maddi Tazminat: Boşanma sürecinde ekonomik kayıp yaşayan ya da evlilikten kaynaklanan beklentileri sona eren kadın, bu kayıplarını telafi etmek amacıyla maddi tazminat talep edebilir.
- Manevi Tazminat: Boşanma sürecinde hakarete uğrayan, onuru zedelenen veya psikolojik olarak zarar gören kadın manevi tazminat talep edebilir. Mahkeme, olayın detaylarına göre manevi tazminat miktarını belirler.
3. Mal Paylaşımı Hakkı
Türkiye’de 2002 yılında yürürlüğe giren yeni Medeni Kanun’a göre, evlilik sırasında edinilen mallar “edinilmiş mallara katılma rejimi” kapsamında paylaştırılır. Bu kurala göre, evlilik sürecinde eşlerin kazandığı mallar ve birikimler, boşanma halinde yarı yarıya paylaşılır. Kadınlar, evlilik sürecinde edinilmiş tüm malların paylaştırılması için talepte bulunabilirler. Mal paylaşımına dahil edilebilecek unsurlar şunlardır:
- Gayrimenkuller (Ev, arsa vb.)
- Araçlar
- Banka hesaplarındaki birikimler
- Ortak işletmelerden gelen kazançlar
Ancak, miras veya hediye gibi kişisel mallar mal paylaşımına dahil edilmez. Boşanma sonrasında, kadın bu malların kendisine düşen payını alabilir.
4. Çocukların Velayeti ve İştirak Nafakası Talebi
Boşanma sürecinde kadın, çocuğun velayetini talep edebilir. Çocuğun velayeti, çocuğun menfaati gözetilerek mahkeme tarafından verilir. Kadın, çocuğun gelişimini, bakımını ve eğitimini en iyi şekilde sağlayacak duruma sahipse velayet hakkı kendisine verilebilir.
Çocuğun velayetini alan taraf, çocuğun bakımı ve eğitimi için diğer eşten iştirak nafakası talep edebilir. İştirak nafakası miktarı, çocuğun yaşı, ihtiyaçları, eğitim durumu ve eşin gelirine göre belirlenir.
5. Avukatlık Masrafları ve Dava Giderleri Talebi
Boşanma davası sırasında kadın, dava masrafları ve avukatlık ücretleri için talepte bulunabilir. Maddi durumu yetersiz olan kadınlar için bu masrafların karşılanması konusunda, boşanma davasını açan taraf veya kusurlu olan eşten bu giderlerin karşılanmasını talep etme hakkı vardır.
6. Koruma ve Güvenlik Önlemleri
Boşanma sürecinde ya da sonrasında kadının can güvenliği tehdit altında ise, mahkemeden koruma talep edebilir. Mahkemeler, kadının güvenliğini sağlamak amacıyla uzaklaştırma kararı çıkarabilir veya kadına özel koruma tedbirleri alabilir. Bu tedbirler, kadının güvenli bir şekilde hayatını sürdürebilmesini sağlamak amacıyla alınır ve gerektiğinde uzatılabilir.
7. Ev Eşyalarının Paylaşımı
Boşanma sürecinde kadın, evlilik süresince ortak kullanılan ev eşyalarının paylaşılmasını talep edebilir. Bu talepler, taraflar arasında anlaşmaya varılarak veya mahkeme tarafından kararlaştırılarak çözüme kavuşturulur.
